Zahiri edepler nelerdir?
– Şeyhin ziyaretine gelindiğinde ve dönmeden evvel elini edeplice öpmelidir. Öperken şeyhin elini alttan ve yavaşça tutmalı, kendine çekmemeli, aksine başını eline yaklaştırmalıdır. (52)
– Geldiğinde hürmeten ayağa kalkmalıdır.
– Şeyhin yüzüne direkt olarak bakmamalıdır.
– Şeyhinin yanında sesini yükseltmemelidir.
– Şeyhi bir şey söylemeden konuşmamalı, sözü başlatmamalıdır. Konuşurken sözü uzatmamalı, rüya veya halini anlatırken en kısa şekilde özetlemelidir.
– Şeyhine çok fazla sokulmamalıdır.
– Karşısında esnememeli, kahkaha ile gülmemelidir.
– Karşısında bağdaş kurarak oturmamalıdır.
– Şeyhinin rahatsız olabileceği vakitte yanına gitmemelidir.
Şeyhin müsait olmadığı zamanlar: evinde iken, öğle ile ikindi arasında dinlenirken (kaylule), rabıta vakti olduğu için akşamla yatsı arası ve geç vakitlerde. Eğer acil bir durum varsa sürekli yanında hizmetini gören kişi aranıp durum ona bildirilir. O kişi şeyhin müsait olup olmadığını bilir. Şeyhin müsait olduğu zamanlar; vakit namazlarından sonra görüşme için müsaade ettiği
zaman, genel sohbetlerden sonra ve Cuma namazından sonradır.
52 (Sahabe-i kiram Peygamber (sav)’in mübarek ellerini öpmüşlerdir. Hz Ömer Şam’a geldiğinde Ebu Ubeyde b. Cerrah onu karşılayıp elini öpmüş ve baş başa kalıp ağlaşmışlardır. (Beyheki, Sünen’ül -Kübra: 7/101) Fıkıh kitaplarımızda âlimin ve adil devlet reisinin elini öpmenin sünnet olduğu, başkalarının elini öpmenin ise mekruh olduğu (illa dinine tazim veya ona ikram niyetiyle öpmenin caiz olduğu) belirtilmektedir. Hediyye Alaiyye: 247)
Uygun zaman için sofi kardeşlerimiz şeyhinin iznini ya da yanında bulunan hizmetlilerin işaret ve yönlendirmelerini de takip edebilirler.
– Yanında çok kalmamalıdır.
– Sık sık veya zamansız (hatta mecbur kalmadıkça) şeyhine telefon etmemelidir.
– Şeyhi de namazla meşgul olmadıkça veya izin vermedikçe huzurunda nafile namaz kılmamalıdır.
– Sırtını şeyhinin cihetine dönmemeli, şeyhinin cihetine tükürmemeli, yatarken ayaklarını o tarafa uzatmamalıdır.
– Şeyhinin ona özel söylediği şeyleri kimseye söylememeli, sırrını ifşa etmemelidir.
– Şeyhine kimseyi şikâyet etmemeli, kötü haber veya rüya anlatmamalıdır.
– Şeyhine ismiyle hitap etmemeli, ‘Efendim, sultanım, seydam’ gibi saygı ifade eden isimler kullanmalıdır. Bilinmelidirki bu edeplerin çoğu aynı zamanda ilim talebesinin hocasına karşı riayet etmesi gereken edeplerdir. (53)